DN3305 – ДЕФЕКТОЛОГИЯ НЕГІЗДЕРІ

пәнінің оқу - әдістемелік кешені

5В 010300 – Педагогика және психология

(мамандықтың шифры және толық аты)

күндізгі оқу нысаны

ҚЫЗЫЛОРДА, 2015-2016 оқу жылы

Құрастырушылар: п.ғ.м., аға оқытушы С.К.Дарибаева

п.ғ.м., оқытушы Н.Ж.Дүйсекеева

Пәннің оқу -әдістемелік кешені гуманитарлық-педагогикалық факультетінің жұмыс оқу жоспарлары мен жұмыс бағдарламалар комитетінің отырысында мақұлданған оқу бағдарламасы негізінде жасалған.

(типтік оқу бағдарламасы/ ЖОЖмБК бекіткен оқу бағдарламасы)

Пәннің оқу-әдістемелік кешені «Педагогика және психология» кафедрасының отырысында қаралды.

№ ___ хаттама, «___»_______20__ ж.

Кафедра меңгерушісі __________________________А.Ж.Аяғанова

^{(қолы, аты-жөні)}

Пәннің оқу-әдістемелік кешені «Гуманитарлық-педагогикалық» факультеті/институты жұмыс оқу жоспарлары мен жұмыс бағдарламалар комитетінің отырысында мақұлданды.

№ _ хаттама, « »_______20__ ж.

Комитет төрағасы_______________________ Б.Ж.Абдикаримов

^{(қолы, аты-жәні)}

Оқу-әдістемелік кешен

1. Пәннің аты; Дефектология негіздері

2. Пәннің коды; DN3305

3. Кредит саны; 3

4. Курстың оқытушылары; Дәрібаева Сәндігул Құлаханқызы, Смағұлова Эльмира

Кафедраның орналасқан жері;Төле би 36,ғимарат .,405 кабинет

Кафедраның телефоны 30-11-62

5.Кафедрада өткізілетін кеңес өткізу уақыты,бейсенбі,жұма.

6.Курстың пререквезиттері;»Жалпы психология,даму психологиясы,практикалық психология.

7.Курс мазмұнына қысқаша түсініктеме.

:Қазіргі таңда,бұл пәннің психологиялық білім беру саласында алатын орны маңызды.Өйткені бұл курстың салыстырмалы принципінің негізі-студент дамуында ауытқуы бар балалардың негізгі психологиялық ерекшеліктерін ажыратуға,аномальды балалардың туғаннан немесе жүре пайда болған психикалық және физикалық дамуындағы ауытқулары жайлы білімін тереңдеуге мүмкіндік береді.

- Мүмкіндіктері шектеулі тұлғалардың білім алуда ерекше қажеттіліктері және арнайы білім беруде педагогика қызметінің мазмұны туралы түсініктерді қалыптастыру;

- Ерекше қажеттіліктері бар тұлғаларды арнайы оқытумен тәрбиелеудің жалпы теоретикалық негіздермен таныстыру;

- Қазіргі білім беру (коррекциялық) мекемелер жүйесі мен арнайы оқытуды ұйымдастыру формалар және педагогкалық жүйелер туралы бағдар беру;

- Болашақ арнайы педагогтар және психологтарды мүмкіндіктері шектеулі тұлғаларды оқыту мен тәрбиелеу туралы оптимистік кәсіби көзқарастардың алғышарттарын қалыптастыру.

Нақты пәнді оқыту нәтижесінде білім алушы:

· Студенттер болашақ ұстаз, оқытушы ретінде оқыту мен тәрбиелеу міндеттерін шешу барысында білімдерді қолдануды;

· Қоғамның нарықтық қарым-қатынасқа көшу кезінде саяси-экономикалық және рухани дағдарыстарды жеңіп шыға алатын, іскер,жан-жақты мәдениетті тұлға болу;

· Белгілі позицияны-көзқарасты ұстау және оның дұрыстығына сенімді болу;

· Бәсекеге қабілетті тұлға бола отырып,өзіндік сана сезімін,өзіндік кәсіби құндылықтарын қалыптастыру мақсатында үздіксіз іздену;

· Қоғам талаптарына сай білімдер қорын жинақтау және оны тәжірибеде қолдануға бейімделу;

Кәсіби қызығушылық таныта отырып,білімдерін үздіксіз жетілдіру

ҚОРҚЫТ АТА АТЫНДАҒЫ ҚЫЗЫЛОРДА МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

«ГУМАНИТАРЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ» ФАКУЛЬТЕТІ

« ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ» КАФЕДРАСЫ

««Бекітемін»

Жұмыс оқу жоспарлары мен жұмыс бағдарламалары комитетінің төрағасы:

____________

«___» ______ 2015 ж.

«Дефектология негіздері » пәнінен

5В010300 - «Педагогика және психология» мамандығы студенттеріне

даярланған

Оқу бағдарламасы

Қызылорда, 2016ж

Оқу бағдарламасы төмендегі әдебиеттер негізінде дайындалды:

1.Қ.С.Тебенова,А.Р.Рымханова. Арнайы психология. Алматы-2011ж

2.Айзенберг Б. И., Кузнецови Л. В. Психокоррекционная работа с детьми, имеющими нарушения психичесюто развития: Психотерапия в дефектологии. - М., 1992.

3. АкажановаА. Т. Девиантология. - Алматы:заң әдебиеті.-2009.-126 бет.

4.Ковалев С. Э. Психологическая служба в образовании: Учебно-методическое пособие. Усть-Каменогорск: изд. БКГУ им. С. Аманжолова, 2006. - 102 с.

5.Основы специальной психологии/ Под ред. Л, В. Кузницовой. -М.: «Академия», 2002.

6.Сорокин В. М. Специальная психология: Уч.пособис (Под науч. ред. Л. М. Шипицыной). - СПб.: Речь, 2003.

7.«Арнайы психология» пәнІнін 050105 - Дефектология мамандығына арналған оку-әдістемелік кешені / Құраст. А.Р.Рымханоеа - Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2009.

8. Блинова Л. Н. Диагностика и коррекция в образовании детей с ЗПР. - М., 2002

9.Тебенова Қ. С. Дамуында ауытқулары бар балалар. - Қарағанды, 2003

Оқу бағдарламасы «Педагогика және психология» кафедрасының ғылыми-әдістемелік семинарында талқыланып, бекітілген (хаттама № 2015ж.)

Оқу бағдарламасы педагогика және психология кафедрасы оқытушыларының авторлық бірлестігінде дайындалған.

"Педагогика және психология"

кафедрасының меңгерушісі: пс.ғ.к А.Ж.Аяғанова

Оқу бағдарламасы

Түсінік хат:

Қазіргі таңда,бұл пәннің психологиялық білім беру саласында алатын орны маңызды.Өйткені бұл курстың салыстырмалы принципінің негізі-студент дамуында ауытқуы бар балалардың негізгі психологиялық ерекшеліктерін ажыратуға,аномальды балалардың туғаннан немесе жүре пайда болған психикалық және физикалық дамуындағы ауытқулары жайлы білімін терңдеуге мүмкіндік береді.

Пәннің мақсаты: әр түрлі дәрежедегі дамуында ауытқуы бар балалардың психофизиологиялық дамуындағы ерекшеліктерін қалыптастыру:осы тұрғыдағы балаларға коррекциялық-тәрбие жұмыстарын жүргізуінің бағыты мен оқытудың мазмұны туралы білімді қалыптастыру.

Пәннің міндеттері:

дефектология ғылыми білімнің саласы ретіндегі ұғымы туралы,оның тарихы,қазіргі кездегі жағдайы мен дпмуының бағыттары жайлы білімдерді беру;

-мүмкіндіктері шектелген балалардың негізгі топтарына психологиялық сипаттама беру,

-арнайы мекемелердің әр түрлі типіндегі білім беру жүйесін,яғни мазмұнын,принциптерін,оқыту тәсілдері мен формаларын ашу;

-дамуында ауытқуы бар балаларды әлеуметтікке-еңбекке бейімделуінің жолдарын көрсету;

-қажетті кәсіби және тұлғалық қасиеттерді қалыптастыру;

-студенттердің ғылыми көзқарасын қалыптастыру

Пәннің зерттеу объектісі:студент дефектология пәні психикалық процестерді қалыпты пайда болу заңдылығымен жеке бастың психикалық заңдылығының бұзылуын салыстыра отырып, сонымен қатар жеке бөлімдерін(олигофренопедагогика,сурдопедагогика,тифлопедагогика) меңгеруі қажет.

.

Кіріспе:

Еліміздің егемендік алуы әлеуметтік экономикалық және мәдени дамуымызға байланысты көптеген өзгерістер енгізілді.Әсіресе, жоғарғы оқу орындарында оқу сипаттамасының жаңаша өзгеруі оқу процесінің неғұрлым жүйелі түрде жүргізілуі мақсаты жаңа заман талап ететін отырған өскелең өмірдің қажеті.

Соған байланысты психоолгия пәні, міндеттері мен зерттеу әдістері, болашақ жоғары білімді маманның негізгі меңгеретін психология ғылымының 30-дан астам саласын толық меңгерулері көзделіп отыр. Дефектология (лат. defectus - кемшілік және гр. Іо§оз - сөз, ілім) педагогикалык ғылымдарға жатады және жалпы қабылданған биоәлеуметтік қалыпты жағдайдағы дамудан ауытқулары бар балалардың психикалық-дене ерекшеліктерін, оларды тәрбиелеу мен оқыту заңдылықтарын зерттейді. Бұл заңдылықтарды әртүрлі мамандардың (педагогтардың, дефектологтардың, дәрігерлердің, психологтардың және т.б.) кешенді, жан-жақты жұмыс істеу тәсілдері аркылы айқындау мүмкін.

Ғылыми таным саласы ретінде дефектологияның зерттеу пәніне дене және психикалық кемшіліктері бар балалар және оларды тәрбиелеу мен оқыту мәселелері жатады. Дефектологияның негізгі салалары: есту кемістігі бар балаларды тәрбиелеу және оқыту мәселелерін зерттейтін сурдопедагогика;көру кемістігІ бар балаларды тәрбиелеу жэне оқыту мәселелерін зерттейтІн тифлопедагогика;зияты бұзылғаң балаларды оқыту және тәрбиелеу мәселелерін карастыратын олигофренопедагогика;сөйлеу қабІлетінде кемістіктерді зерттеу, түзету жэне алдын алу мәселелерімен айналысатын логопедия.Сонымен қатар, дефектология тірек-кимыл-қозғалыс аппараты, мінез-құлқы бұзылған, күрделі кемістІгі бар балаларды және т.б. оқыту және тәрбиелеу мәселелерін зерттейді. Дефектология ғылымына арнайы педагогика, әлеуметтану, философия, арнайы психология тараулары енеді. Дефектология медициналық ғылымдармен тығыз байланысты.

Дәріс сабақтарының тақырыптары мен мазмұны

1-тақырып.Дефектологияның ғылым ретінде пайда болу және даму тарихы. Арнайы педагогика пәні,міндеттері және оның негізгі ұғымдары.Дамуында ауытқулары бар балаларды оқыту және тәрбиелеу туралы ілімнің пайда болуына,қалыптасуына және дамуына тарихи шолу.Дефектология пәнінің мақсат,міндеттері және негізгі ұғымдарға түсініктеме беру.

2-тақырып. Кемістік және оның орнын толтыру.Дамудың алғашқы және туынды кемістігі, туралы ұғым.А.Адлердің және Л.С.Выготскийдің кемістік пен оның орнын толтыру туралы ілімдері.Дефектологиядағы Л.С.Выготскийдің ролі. 1.Жақын және өзекті даму аймағы туралы ереже. 2.Оқыту мен дамудың сәйкестігі туралы ереже.3.Әлеуметтендіру бағдарламасы.4.Зият пен афектінің сәйкестігі.Онтогенез және баланың психикалық дамуындағы әртүрлі факторлардың рөлі.1.Биологиялық факторлар.2.Генетикалық әсерлер.3.Соматикалық факторлар.4.Мидың зақымдануы.5.Әлеуметтік әсерлер.

3-тақырып.Арнайы психологиядағы даму категориялары.Баланың психикалық дамуының жалпы және спецификалық заңдылықтары.Баланың қалыпты даму шарттарын қарастырған Г.М.Дульнев,А.Р.Лурияның тұжырымдамалары.Дизонтогенес ұғымы мен оның классификациясы,1.Ретардация/тежелген даму/..2.жетілу дисфункциясы.3.Зақымданған даму.4.Асинхрония 5.Жетілмеу қалу.6.Тежелген даму.Бұзылулардың этиологиясы.Патологиялық үдерістің қарқындылығымен таралуы.

4-тақырып.Дамуында бұзылуы бар балаларды психологиялық зерттеу.Дамуында бұзылуы бар балаларды психологиялық зерттеу, баланы дәрігерлік –психологиялық-педагогикалық зерттеудің бөлігі болып табылады.Бұл кезегінде келесі міндеттерді шешуді көздейді.1.Клиникалық-психопатологиялық,экспериментальды психологиялық және психологиялық-педагогикалық диагностикалық әдістердің мазмұны мен құндылықтарын анықтау.Психологиялық зерттеудің міндеттері,қағидалары және зерттеу әдістерін талдау.1.Баланың құжаттарын тексеру.2.Баланың іс-әрекет нәтижелерін зерттеу.3.Бақылау әдісі.4.Әңгіме әдісі.5.Эксперимент әдісі

5-тақырып. Психикалық даму бұзылуының түрлері.

1. Ақыл-ойдың кемістігі.(олигофрения)2.Ақыл-ойы кем балалардың іс-әрекет ерекшеліктері.

3.Ақыл-ойы кем балалардың жеке тұлғалық дамуы мен эмоциональды-ерік саласының даму ерекшеліктері.Қазіргі кездегі ақыл-ойдың кемістігі педагогикалық және психологиялық тұрғыда зерттелуі.Ақыл-ойдың кемістігінің дәрежелеріне талдау.

1.Деменция.

2.Дебильдік.

3.Идиотия.

Танымдық саланың даму ерекшеліктері..

6-тақырып. Психикалық дамудың тежелуі.(П.Д.Т.)Органикалықинфантализм термині,оған ғылыми түрде түсінік.П.Д.Т.-ң классификациясын түсіндіру.1.Конституциональды П.Д.Т.

2.Соматогендік П.Д.Т. 3.Психогендік П.Д.Т.4.Церебральды-органикалық П.Д.Т.

2.Психикалықдаму тежелген балалардың сөйлеуі

3.П.Д.Т.дамуы тежелген балалардың іс-әрекет ерекшеліктері

7-тақырып. Есту қабілетінің зақымдануы. Есту қабілетінің бұзылуының көп түрлілігі.Мұны мәні,саңырау балаларды оқыту мен тәрбилеу жұмыстарын ұйымдастыру.1.Саңырау балалар.

2.Нашар еститіндер(тосаң құлақтық).Есту қабілеті бұзылған балалардың іс-әрекеті,сөйлеу ерекшеліктері

8-тақырып. Көру қабілетінің бұзылуы.Көру қабілеті бұзылған балалардың іс-әрекеті,сөйлеу ерекшеліктері.Көру қабілетінің бұзылу себептерін талдау,және соқыр,нашар көретін балаларды оқыту мен тәрбилеу жұмысындағы ерекше әдіс-тәсілдер.

9-тақырып. Сөйлеудің бұзылуы. Сөйлеу кемістігін анықтау,патогендік себептерін білу,және топтау.1.Фонетикалық бұзылулар.2.Лексикалық-грамматикалық бұзылулар.3.Әуендік-екпіндік бұзылулар.4.Қарқындық-ырғақтық бұзылулар.5.Жазба тілдің бұзылуы. 6.Сөйлеудің жүйелі бұзылуы. Сөйлеуі бұзылған балалардың іс-әрекеті,танымдық саласының даму

10-тақырып Тірек-қимыл аппаратының зақымдануы.Тірек-қимыл аппараты патологиясын ажырату.Қимыл-қозғалыс қызметінің зақымдану дәрежесіне қарай топтау.Б.Ц.П ми қыртысының жоғары қызметінің бұзылуымен,пирамидалық жолдардың және қыртыс асты өзектердің зақымдануымен түсіндіру.1.Паралич(сал) мен парез.2.Бұлшық ет тонусының бұзылуы 3.Сіңірлік және периостальды рефлекстердің кушеюі(гиперрефлексия).4.Синкинезиялар.

11-тақырып. Күрделі даму кемістігі.Күрделі кемістік даму,тұқым қуалау арқылы немесе экзогендік факторлардың әсері.Күрделі кемістікті жіктеу және қолданылатын емдік шаралардың турлерін көрсету.Күрделі кемістігі бар балалардың іс-әрекет,жеке тұлғалық дамуы мен эмоциональды-ерікті,танымдық саласының даму.

12-тақырып. Мінез-құлықтың бұзылуы. Ю.Б.Гиппенрейтер бойынша Мінез-құлық пен тұлға арасындағы айырмашылықтың мәнін түсіндіру.Мінез-құлық типі оның патологиясын сипаттау.1.Девиация(ауытқу)Девиантты мінез-құлық.2.Акцентуация (екпін) К.Леонгард бойынша жеке тұлғалар тұжырымдамасы.3.Психопатия және олардың әр түрлі формаларын түсіндіру.Е.А.Личконың жасөспірімдік шақта мінез-құлық акцентуациясының типтерін талдау.

13-тақырып.Ерте жастағы балалар аутизмі.Балалар аутизмінің патогенетикалық механизмдерін зерттеудегі жаңалықтар.Б.Биттелгейм болжамы. Т.М.Д. елдеріндегі ғылыми әдебиеттерге шолу жасау.Е.Ж.Б.А-ң дамуына психогендік фактордың әсері.Аутизмі бар балалардың іс-әрекеті, жеке тұлғалық дамуы,танымдық сапаларының ерекшеліктері.

14-тақырып. Арнайы психологияның қолданбалы мәселелері.

1.Қазіргі кездегі арнайы психологиядағы өзекті мәселелер.Бейімделу.Түзету және орнын толтыру.Педагог-зерттеушілер даму мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған оқыту әдістерін,оқытудың мазмұны мен құралдарын даярлау және психологиялық зерттеу жұмыстары.Педагог М.Монтессоридің түзету немесе коррекция жасаудың тұжырымдамасының мазмұнынын түсіндіру.

15-тақырып. Дамуында бұзылуы бар балалардың отбасын психологиялық-педагогикалық қолдау.Отбасында кемтар баланың дүниеге келу мәселесі. Ата-аналарға қолдау көрсету технологиялары. Психологиялық қызметті ұйымдастыру.Психологиялық қызметтің міндеттері.

Практика /семинар сабақтарының мазмұны мен тақырыптары:

1-практикалық сабақ

Дефектология ғылым ретінде

1.Дефектология педагогикалық және психологиялық ғылымның синтезі ретінде

2. Кемістіктің дамуының ерекшеліктері және «кеміс бала» ұғымы

3.Психологиялық-педагогикалық және медициналық ғылымдармен дефектологияның байланысы.

2-практикалық сабақ.

Дамуында ауытқуы бар балалардың тәрбиелеу және оқыту практикасы мен теориясының даму тарихы.

1.Ақыл-ойы кем балалар

2.Есту қабілетінде бұзылуы бар балалар

3.Соқыр көзі нашар көретіндер

3-практикалық сабақ.

Дефектологияның дамуы және қалыптасуындағы Л.С.Выготскийдің ролі.

1.Баланың дамуында биологиялық және әлеуметтік факторларының ролі

2.Л.С.Выготскийдің кеміс балалармен түзету- тәрбиелеу жұмыстарын жүргізу«дамудың жақын аймағы» туралы ілімі

3.Оқыту мен дамудың өзара байланысы

4-практикалық сабақ.

Мемлекетіміздегі дамуында ауытқуы бар балалардың тәрбиелеу және оқыту жүйесінің қазіргі кездегі жағдайы мен дамуы

1.1920-30 жылдардағы оқу жүйесінің құрылуы (А.Байтұрсынов, Ж.Аймауытов)

2.Дамуында ауытқуы бар балаларға арналған арнайы оқыту-тәрбиелеу мекемелерінің алғашқы ашылуы(Ұлы Отан соғысы және соғыстан кейінгі жағдай)

3.ҚР кемістіктің дамуы мәселесі және қазіргі кездегі арнайы оқытудың жүйесі және мекемелердің түрлері

5-практикалық сабақ. Ақыл-ойы кем балалардың сипаттамасы

1.«Ақыл-ойы кем» ұғымның анықтамасы

2.Олигофрения кезіндегі ақыл-ойдың кемістігі және оның дәрежелері (нақұрыстық, имбецилдік, дебилдік)

3.Деменция кезіндегі ақыл-ойдың кемістігі және оның жіктеулері (органикалық,шизофрениялық, эпилептикалық)

6-практикалық сабақ.Қазіргі кездегі, психикалық дамуы тежелген балалардың зерттеуінің мәселесі

1.Психикалық дамуы тежелген ұғымы (К.С.Лебединский)

2.Психикалық дамуы тежелген балаларға жүргізілген психологиялық-педагогикалық зерттеулер (В.И.Лубовский)

3.Ақыл-ойы кем және психикалық дамуы тежелген балалардың салыстырмалы сипаттамасы

7-практикалық сабақ. Құлағы нашар еститін және саңырау балалар (сурдопедагогика)

1.Есту қабілетінің бұзылуын жіктеу, құлақтың мүкістігі және саңыраулық

2.Есту қабілетінің бұзылуына әсер ететін себептер.

3.Құлағы нашар еститін және керең балалардың психологиялық-педагогикалық сипаттамасы

8-практикалық сабақ. Алғашқы сөйлеу тілінде мүкістігі бар балалар (логопедия)

1.Сөйлеу-тілінің бұзылуының себептері мен жіктелуі

2.Сөйлеу тілінде күрделі бұзылуы бар балалардың психологиялық-педагогикалық сипаттамасы

3.Балаларға оқыту-коррекциялық жұмыстарының жүргізілуі

9-практикалық сабақ. Көру қабілеті бұзылған балалар (тифлопедагогика)

1.Көру қабілеті бұзылуының себептері мен жіктеуі (көру анализаторларының функциясының бұзылу дәрежесі)

2.Көру кемістігінің пайда болуы, баланың психо-физикалық дамуына әсер етуі

3.Көру қабілеті бұзылғандардың әлеуметтік бейімделуінің мүмкіндіктері

10-практикалық сабақ. Қимыл –қозғалысында бұзылуы бар балалар

1.Полиомиелит зардабын шеккен балаларға арналған алғашқы мектептер

2.Балалық шақтағы сал ауруының этиологиясы

11-практикалық сабақ.Коррекция түрлері.

Түзету мектептеріндегі берілетін оқу-тәрбие жұмыстарының мазмұны.

1. Дактильді қарым-қатынас

2. Жест арқылы сөйлесу

12-практикалық сабақ.Есту қабілеті бұзылған балалар туралы түсінік.

1.Есту қабілетінде және зиятында кемшіліктері бар балаларға клинико-психологиялық мінездеме жазу.

2.Ақыл-ойында және естуінде кемшілігі бар балаларды оқытудың ерекшеліктері.

13-практикалық сабақ.Құлағы нашар еститін балалардың ой-өрісін дамыту.

1.ОЙ-өрісін дамытудың жолдары.

2.Ф.Пинель,Ж.Эскироль,Э.Сегеннің ақыл-ой кемдігі жайлы ілімнің дамуы.

3.Мектепке дейінгі ақыл-ой дамуы кешеуілдеген балаларды оқыту мен тәрбиелеу.

14-практикалық сабақ.Балалық шақтағы сал ауруы.

1.Іс-әрекетінде бұзылуы бар балалар.

2.Қимыл-қозғалысында бұзылуы бар балалар.

3.Күрделі кемістігі бар балалар.

15-практикалық сабақ. Мінез-құлқында бұзылуы бар балалар.

1.Психопатия және оның пайда болу себептері.

2.Мінезінде шизоидті,ұстама ауру белгілері бар балалар.

3.Жүріс тұрысы бұзылған балаларға жекелік тұрғыдан қарау.

Білім алушының оқытушының қатысуымен орындалатын өзіндік жұмысының тақырыптары мен мазмұны:

1-тақырып.Арнайы психология,жалпы психологияның бір бөлігі ретінде.Арнайы психологияның пәні, міндеттері,мақсаты,өзіндікерекшеліктері.Пәннің негізгі қағидалары мен терминологиялықаппаратынтүсіндіру.Дамуында бұзылуы бар балалар терминнің психологиялық-педагогикалық әдебиеттерде қолданылуы

2-тақырып

Дефектология ғылымының зерттелу тарихы,зерттеу әдістері. ХVIII-ХIХ ғасырдың ортасында көптеген Еуропа елдерінде мектеп бағдарламасындағы өзгерістер.Кеңес Одағы дәуірінде олигофренияны жан ауруынан жеке қарастыру идеясы.Ресейде және Қазақстанда көмекшімектептердің ашылуы

3-тақырып. Кемістіктің зерттелуі.

Ақыл-ойы кемістігінің зерттелуі.

Психикалық дамудың тежелуінің зерттелу тарихы.

Есту бұзылуының зерттелу тарихы.

Көру бұзылуының зерттелу тарихы.

Сөйлеу бұзылуының зерттелу тарихы.

Қимыл-қозғалыс бұзылуының зерттелу тарихы.

Аутизмнің зерттелу тарихы.

4-тақырып.Кемістік және оның орнын толтыру.

А.Адлердің және Л.С.Выготскийдің кемістік пен оның орнын толтыру туралы ілімдері. Дефектологиядағы Л.С.Выготскийдің ролі.

Дамудың жақын аймағы»Л.С.Выготскийдің теориясы.

5-тақырып. Онтогенез және баланың

Психикалық дамындағы әртүрлі факторлар..

Бала дамуындағы биологиялық факторларлардың әсері.

Бала дамуындағы генетикалық әсерлер.

Бала дамуындағы соматикалық факторлар.

Бала дамуындағы әлеуметтік әсерлер.

А.Р.Лурия бойынша мидың үш блокты қызметі.

6-тақырып.Баланың психикалық дамуының жалпы және спецификалық заңдылықтары.

Ауытқудың үш иерархиялық деңгейі.

Ақпараттарды қабылдау,қорыту.сақтау және пайдалану үдерісінің бұзылуы.

Дизонтогенез ұғымы мен оның классификациясы.

Дизонтогенезпараметрлері.

7-тақырып. Психикалық дамудың бұзылу турлері.

Талданатын мәселелер,.Ақыл-ойдыңкемістігі(олигофрения).

Дефектология ғылымындағы Э.Крепелиннің еңбегі.

Деменция ұғымына,Дебильдік ұғымына,Имбецильді кұғымына,Идиотия ұғымына анықтамалар беру.

8-тақырып.Психикалық дамудың тежелуі.

Талданатын мәселелер,

Психикалық даму тежелген балалар терминінің пайда болуы.

ХIХ-ғасырдағы француз психиатрлары Лоран мен Лассегтің еңбектері.П.Д.Т.-ң классификациясы.

Конституциональды П.Д.Т.Соматогендік П.Д.Т.Психогендік П.Д.Т Церебральды-органикалық П.Д.Т.

9-тақырып.Тірек-қимылаппаратының зақымдануы.

Талданатын мәселелер.

Тірек-қимылаппаратының патологиясы.Б.Ц.П түрлеріне ортақ спецификалық бұзылулар.

.Паралич(сал)немесе парез.

Дистония,Гипотония,Синкинезия,кинестезияларға ғылыми түрде анықтама беру.

10-тақырып. Ерте жастағы балалар аутизмі

Талданатын мәселелер;

Е.Ж.Б.А синдромның баланың жасна сәйкестігін бағалаудағы шет ел ғалымдарының пікірі.

Е.Ж.Б.А-ң психогендік табиғаты туралы Б.Биттелгейм болжамының мәні.

11-тақырып.Міңез-құлықтың бұзылуы.

Талданатын мәселелер;

Мінез-құлықтағы қалыптасатын моральды,интеллектуалды,эстетикалық, даму деңгейлеріне тәрбиенің

үлесі.Ю.Б.Гиппенрейтер бойынша мінез-құлық пен жеке адам айырмашылығы.Мінез-құлық түрлеріне сипаттама.Девиантты мінез-құлықтың пайда болу себептері.К.Леонгардтың акцентуацияланған жекетұлға тұжырымдамасы.А.Е.Личконың мінез құлық акцентуациясына сипаттама.

12-тақырып. Күрделі даму кемістігі.

Талданатын мәселелер;

Психикалық даму бұзылуының түрлерін түсіндіру.

М.С.Певзнер мен К.С.Лебединская классификацияларын салыстыру.Психопатияның мінез-құлық акцентуациясынан айырмашылығын талдау.

13-тақырып. Арнайы психологияның қолданбалы мәселелері.

Талданатын мәселелер.;

Г.М.Дульнев,Б.И.Пинскийдің психологиялық зерттеулері.Психологтар мен педагогтардың жұмыстарының өзара байланысын көрсету.Еліміздегі түзету мектептерінің тәжірибесі.

Психологиялық зерттеулердің негізгі бағытын көрсету.

14-тақырып.Бейімделу.Түзету және орнын толтыру.

Талданатын мәселелер

Психологиялық адаптация.Бейімделудің психологиялық аспектісі. Әлеуметтікбейімделу. Түзету(коррекция) ұғымы.Оқытудағы коррекциялық немесе түзетушілік бағыт.Арнайы білім беру мекемелері жұмысының қағидалары.М.Монтессоридің ауытқуды түзету тұжырымдамасы.

15-тақырып. Дамуында бұзылуы бар балаларды психологиялық-педагогикалық қолдау.

Талданатынмәселелер.Ақыл-ой кем балаларға арналған көмекші мектептердегі оқу бағдарламасы.Ата-аналарға қолдау көрсету технологиялары.Психологиялық қызметті ұйымдастыру.

5.5. Білім алушының өзіндік жұмысы

Дефектология негіздері пәні және әдістері.

Арнайы психологияның зерттеу салалары.

Арнайыпсихология пәні, міндеттері және оның негізгі ұғымдары.

Дефектология ғылымының даму тарихы.

ХVIII-ғасырдағы кемістіктің зерттелуі.

Кеңес одағы дәуірі кезіндегі олигофренияны жеке алып қарастырулары

Кемістік және оның орнын толтыру.

Дамудың алғашқы және туынды кемістігі.

А.Адлердің кемістік пен оның орнын толтыру теориясы.

Дефектологиядағы Л.С.Выготскийдің ролі.

Дамудың жақын аймағы ұғымы..(Л.С.Выготский бойынша)

Арнайы психологиядағы даму категориялары

Дизонтогенез ұғымы мен классификациясы.

Баланың психикалықдамуының жалпы және спецификалық заңдылықтары.

Арнайы психологияның қолданбалы мәселелері.

Бейімделу.Түзету және орнын толтыру.

Қазіргі кездегі арнайы психологиядағы өзекті мәселелер

Дамуында бұзылуы бар балаларды психологиялық зерттеу.

Психологиялық зерттеу міндеттері мен қағидалары.

Психологиялық зерттеу әдістері.

Психикалық даму бұзылуының түрлері.

Ақыл-ойдың кемістігі.

Психикалық дамудың тежелуі.

Есту қабілетінің зақымдануы.

Көру қабілетінің бұзылуы.

Сөйлеудің бұзылуы.

Мінез-құлықтың бұзылуы.

Күрделі даму кемістігі Күрделі сенсорлық кемістігі бар балалардың психикалық даму.

Күрделі кемістігі бар балалардың түйсігі мен қабылдау қабілеттері..

Дамуында бұзылуы бар балалардың іс-әрекет ерекшеліктері.

Ақыл-ойы кем балалардың іс-әрекет ерекшеліктері

Дамуында бұзылуы бар балалардың жеке тұлғалық даму ерекшеліктері.

Психикалық даму тежелген балалардың жеке тұлғалық даму мен эмоциональды-ерікті саласының даму.

Есту қабілеті бұзылған балалардың жеке тұлғалық даму мен эмоциональды-ерікті саласының даму ерекшеліктері.

Тірек-қимыл аппараты зақымданған балалардың іс-әрекет ерекшеліктері.

Сөйлеуі бұзылған балалардың іс-әрекет ерекшеліктері.

Сөйлеу қабілетінің даму.

Кемақыл балалардың сөйлеуі.

Есту қабілеті бұзылған балалардың сөйлеуі.

Тіл мүкістігі бар балалардың сөйлеуі Психологиялық қорытынды жасау П.Д.Т балалардың іс-Онтогенез және баланың психикалық дамуындағы әртүрлі факторлардың ролі.

Патогендік факторлардың түрлері.

Мидың зақымдануы.

Психологиялық үдерістің қарқындылығы мен таралуы.

Даму ауытқуының локальды түрлері.

Психикалық қызметтердің бұзылуы немесе өзгеруі депривациямен сәйкес келу

әрекет ерекшеліктері.

Негізгі әдебиеттер:

1.Қ.С.Тебенова,А.Р.Рымханова. Арнайы психология. Алматы-2011ж.

2.Айзенберг Б. И., Кузнецови Л. В. Психокоррекционная работа с детьми, имеющими нарушения психичесюто развития: Психотерапия в дефектологии. - М., 1992.

3.Ковалев С. Э. Психологическая служба в образовании: Учебно-методическое пособие. 4.Усть-Каменогорск: изд. БКГУ им. С. Аманжолова, 2006. - 102 с.

5.Основы специальной психологии/ Под ред. Л, В. Кузницовой. -М.: «Академия», 2002.

6.Сорокин В. М. Специальная психология: Уч.пособис (Под науч. ред. Л. М. Шипицыной). - СПб.: Речь, 2003.

7.А.В.Папушина,Г.М.Раева.Психопатология детей и подростков.-СКГУ,Петропавлоск,2007.

8.Невропатология негіздері.А.А.Тайжан,Л.Н.Манжуова,Ғ.С.Шубаева,Алматы-2011

Қосымша әдебиеттер тізімі:

1. Зейгарник Б.В. Патопсихология, М., изд. «Академия», 2003пресс», 2001

2. Худик В.А. Детская патопсихология, М., изд. «Здоровье», 1999

3. Карвасарский Б.Д. Медицинская психология, М., изд. «Медицина», 2003

4. Карвасарский Б.Д. Психотерапия, М., изд. «Медицина», 2000

5.Ясперс К. Общая психопатология, М., изд. «Практика», 1997

6.Романин А.Н. Основы психотерапии, М., изд. «Академия», 1999

7.Евсегнеев Р.А. Психиатрия, Минск, изд. «Беларусь», 2001

8. Мэш Э., Вольф Д. Нарушения психики ребёнка, С-Пб., М., изд. «Олма-пресс», 2003

9.Комер Р. Нарушения и патологии психики, С-Пб., М., изд. «Олма-пресс», 2002. Мягков 10.И.Ф., Боков С.Н. Медицинская психология, М., изд. «Логос», 2005

11. Бухановский А.О., Кутявин Ю.А., Литвак М.Е. Общая психопатология, Р.-на-Д.,

изд. «Феникс», 2000.

12. Марилов В.В. Общая и частная психопатология, М., изд. «Академия», 2004

13. Чудновский В.С., Чистяков Н.Ф.Основы психиатрии, Р-на-Д., изд. «Феникс», 2001

14. Рустанович А.В., Шамрей В.К. Клиническая психиатрия, С-Пб., изд. «Элби», 2003

15. Яньшин П.В. Практикум по клинической психологии, С-Пб., изд. «Питер», 2004

16. Эйдемиллер Э.Г. Детская психиатрия, С-Пб., изд. «Питер», 2005

17. Рудестан К.Групповая психотерапия, С-Пб., изд. «Питер», 1998

18. Ялом И. Теория и практика групповой психотерапии, С-Пб., изд. «Питер», 2000.

19. Исаев Е. А. Психопатология детского возраста. М., изд. «Медицина», 2005

20.Акажанова А.Т.Девиантология,-Алматы,заң әдебиеті,-2009.126бет.

21.Л.М.Шипицына, Детский аутизм;Хрестоматия-СПб,2001.

22.Коррекционная педагогика;Основы обучения и воспитания детей с отклонениями в развитии,под ред.Б.П.Пузанова,М,изд.центр Академия,-2001.

Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті

Гуманитарлық-педагогикалық факультет

«Педагогика және психология» кафедрасы

"Дефектология негіздері" пәнінен

5В010300 – «Педагогика және психология» мамандығы студенттеріне даярланған

Жұмыс оқу бағдарламасы

Қызылорда, 2015-2016ж.

"Дефектология негіздері" пәнінен жұмыс оқу бағдарламасын дайындаған «Педагогика және психология» кафедрасының аға оқытушы - С.К.Дәрібаева.

Жұмыс оқу бағдарламасы 5В010300-«Педагогика және психология» мамандығына дайындалған оқу бағдарламасы негізінде жасалынды.

"Дефектология негіздері" пәнінен жұмыс оқу бағдарламасы "Педагогика және Психология" кафедрасының ғылыми-әдістемелік семинарында талқыланған

хаттама № ___, "___"_____2015ж.

"Педагогика және Психология" кафедрасының меңгерушісі __________А.Ж.Аяғанова.

"Дефектология негіздері" пәнінен жұмыс оқу бағдарламасы Гуманитарлық-педагогикалық" факультетінің оқу бағдарламалары комитетінде талқыланған және бекітілген, хаттама №___, "__"______2015ж.

" Гуманитарлық-педагогикалық" факультеті жұмыс оқу жоспары мен жұмыс бағдарламалары комитетінің төрағасы: _____________ Б.Ж.Абдикаримов

ПӘННІҢ ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

1. Пән туралы мәліметтер

Атауы: «Дефектология негіздері»

Кредит саны: 3

Өткізу орны: 512

2.Пререквизиттер: Педагогика, психология және адам дамуы, дидактика, білім беру философиясы, даму психологиясы, мәдениеттану ғылымдарының жетістіктеріне сүйенед